Kisah Suwardi, Ramang, Noorsalam: Trio Tiki-taka PSM Era 1950

Abdul Susila

Editor:

  • Pada era 1950-an, PSM Makassar tampil menjadi raja Indonesia dengan dua kali menjuarai Perserikatan.
  • Sukses PSM ini tak lepas dari peran trio Ujung Pandang: Andi Ramang, Suwardi Arlan, dan Noorsalam.
  • Pada era itu, Suwardi-Ramang-Noorsalam, menampilkan permainan umpan pendek cepat mirip tiki-taka.

SKOR.id - "Dia (Andi Ramang) bisa menembak ke gawang dari posisi apapun," kata Maulwi Saelan, rekannya sesama pemain PSM Makassar pada 1987, dikutip Majalah Tempo

Itu diucapkan Saelan sebagai obituari kematian sang Macan Asia pada 26 September 1987. Menurut Saelan, legenda nomor sembilan pertama Indonesia adalah Andi Ramang. 

Pada masa jayanya bersama PSM pada era 1950-an, Ramang tak mentereng sendirian. Ia gilang-gemilang bersama dua rekannya, Suwardi Arlan dan Noorsalam.

Ramang menjadi penyerang tengah, Suwardi Arlan di kanan dan Noorsalam di kiri. Jika main bersama, meminjam syair band Superman is Dead, nyalakan tanda bahaya. 

Babak putaran final Kejuaraan Nasional PSSI, Perserikatan 1959 adalah bukti. Dari enam laga, Juku Eja, julukan PSM, tampil ganas dan melibas semua lawannya. 

Dalam enam pertandingan yang berlangsung di Makassar, Surabaya, dan Jakarta, trio Suwardi-Ramang-Noorsalam melesakkan 23 gol dari 25 gol PSM. 

Rinciannya, Ramang melesakkan tujuh gol, Suwardi menciptakan 11 gol, dan Noorsalam menceploskan lima gol. Inilah kombinasi trio yang sangat mematikan.

Majalan Tempo menggambarkan, trio Ujung Pandang (sebelum diganti Makassar) ini main dengan umpan-umpan pendek dari kaki ke kaki dengan ritme yang cepat. 

Untuk era ini, kiranya permainan Suwardi-Ramang-Noorsalam mirip dengan pola tiki-taka khas Barcelona yang kemudian dianut dan dimodifikasi banyak pelatih modern. 

Cerita lainnya, pada 1954, saat PSM bertemu Persija di Stadion Ikada, misalnya, kolaborasi Arlan-Ramang-Noorsalam membuat Macan Kemayoran mati kutu di Tanah Airnya.

Kiper PSM, Maulwi Saelan, melepas umpan panjang kepada Suwardi yang disambut sundulan terarah ke dekat Ramang yang saat itu dikawal dua pemain bertahan Persija. 

Walau terjepit, ternyata Ramang tetap bisa berkelit. Sambil memeringkan diri, Ramang melakukan tendangan semi-volly sambil menjatuhkan diri dan gol.  

"Dari kaki dan kepalanya (Ramang) sudah tercipta ratusan gol. Kebanyakan dengan kejutan yang sukar diduga." Begitu Majalah Tempo menggambarkan aksi Ramang. 

Tak hanya piawai melesakkan gol, trio PSM ini juga andal membuat bek-bek lawan cedera. Bukan dengan permainan keras melainkan kecerdikan dan kelicikan khas. 

"Malah yang cedera karena saya 'makan' tanpa terlihat wasit, sudah banyak," ucap Ramang dengan jujur, saat wawancara dengan Shayrir Makkuradde. 

Trio Suwardi-Ramang-Noorsalam juga membawa PSM meraih gelar kejuaraan nasional pada 1954. Sayangnya, tak banyak data yang bisa digali dalam ajang tersebut. 

Kisah kehebatan trio mungil Mattoanging ini akhirnya padam pada 1960. Pasalnya, Ramang divonis bersalah oleh PSSI dalam kasus suap, yang dibantah oleh sang pemain. 

Tak hanya bersama PSM, jagoan-jagoan Kota Daeng tersebut juga tampil trengginas bersama timnas Indonesia. Walau tak ada gelar juara, kisah mereka abadi. 

Hanya saja, untuk level timnas Indonesia, Ramang lebih menonjol. Pasalnya, pelatih timnas Indonesia, Tony Pogacnik, lebih percaya trio Djamiat Dalhar-Ramang-The San Liong.

Kini, ketiga legenda PSM itu sudah tiada. Ketiganya hanya menyisakan kisah, cerita, dan warisan kebanggaan. Sejarah ketiganya abadi dan kiranya patut ditauladani. 

Ikuti juga InstagramFacebookYouTube dan Twitter dari Skor Indonesia.

Baca Juga Berita Legenda Sepak Bola Lainnya: 

Andi Lala, Legenda Kancil Emas Persija dan Bayi Ajaib Persikota

Oyong Liza, Kapten Persija yang Paling Bergelimang Gelar Juara

Kisah Final Perserikatan 1978-1979, Persija Juara karena Otak Marek Janota  

Skor co creators network
RIGHT_ARROW
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
PLAY_ICON
RIGHT_ARROW

THE LATEST

Penyakit lupus lebih banyak dialami wanita daripada pria. Salah satu gejalanya adalah ruam pada kulit (Yusuf/Skor.id).

All Culture

Hari Lupus Sedunia: Alasan Penyakit Lupus Lebih Sering Terjadi pada Wanita

Sebanyak 9 dari 10 orang dewasa yang terdampak lupus adalah wanita berusia 15-44 tahun.

Kunta Bayu Waskita | 10 May, 13:50

Liga Super Malaysia.

World

Duel Pembuka Liga Super Malaysia 2024-2025 Batal, JDT dan Jordi Amat Tak Main

Selangor FC mundur dari laga pembuka Liga Super Malaysia 2024-2025 kontra Johor Darul Takzim, Jumat (190/5/2024), karena alasan keamanan.

Teguh Kurniawan | 10 May, 13:31

Penyerang Barcelona, Joao Felix. (Hendy Andika/Skor.id).

La Liga

Barcelona Prioritaskan Kontrak 7 Pemain, Tidak Termasuk Joao Felix

Setelah Pau Cubardi, Barcelona berupaya memperpanjang kontrak 7 pemain dalam waktu dekat ini.

Irfan Sudrajat | 10 May, 13:20

Lando Norris musik.

Formula 1

Pecah Telur, Lando Norris Yakin McLaren Jadi Penantang Gelar pada F1 2025

Pembalap McLaren Lando Norris percaya 100 persen timnya bisa bersaing dengan Red Bull Racing dalam perebutan titel juara dunia musim depan.

I Gede Ardy Estrada | 10 May, 13:15

Cover Semen Padang FC

Liga 2

Siapkan Anggaran, Semen Padang FC Akan Renovasi GOR Haji Agus Salim

CEO Semen Padang FC Win Bernadino berharap renovasi GOR Haji Agus Salim mulai berjalan Mei 2024.

Nizar Galang | 10 May, 13:07

Pau Cubarsi, bek muda Barcelona,. (Hendy Andika/Skor.id).

La Liga

Setelah Perpanjang Kontrak, Klausul Pau Cubarsi Kini Rp8,6 Triliun

Pau Cubarsi yang baru memperpanjang kontrak kini klausulnya meningkat dari 10 juta euro kini mencapai 500 juta euro.

Irfan Sudrajat | 10 May, 12:32

VAR pada final Elite Pro Academy (EPA) Liga 1 U-20 2023-2024 di Stadion Manahan. Solo, 7 Maret 2024. (Hendy Andika/Skor.id)

Liga 1

Siap Beroperasi, PT LIB Luncurkan VAR Mobile ke Venue Championship Series

Sesuai rencana, VAR akan digunakan pada babak Championship Series Liga 1 2023-2024 yang dimulai pada 14 Mei mendatang.

Nizar Galang | 10 May, 11:11

Liga TopSkor

Garnier Men Liga TopSkor U-17: Kemenangan Perdana Kancil Mas Diraih dengan Dramatis, Pelatih Berharap Motivasi Pemain Meningkat

Kancil Mas Karawang berhasil menaklukkan BJSS pada pekan ke-10 Garnier Men Liga TopSkor U-17 2024, Kamis (9/5/2024).

Sumargo Pangestu | 10 May, 10:57

Liga TopSkor

Garnier Men Liga TopSkor U-17: Pelatih Prahara Ungkap Kunci Timnya Bisa Bersaing di Papan Atas Grup Skor

Prahara menjadi salah satu tim yang sedang bersaing di papan atas Grup Skor Garnier Men Liga TopSkor U-17 2024.

Nizar Galang | 10 May, 10:44

Bali United.jpg

Liga 1

Championship Series Liga 1 2023-2024: Venue Laga Bali United vs Persib Berubah

Bali United Training Center dipilih sebagai venue pertandingan Bali United FC menjamu Persib Bandung pada 14 Mei 2024.

Nizar Galang | 10 May, 10:17

Load More Articles